Bệnh thủy đậu ở người lớn đặc biệt gây ra nhiều biến chứng không mong muốn như nhiễm trùng da, nhiễm trùng máu, bội nhiễm, viêm tai ngoài, viêm tai giữa, viêm thanh quản…, thậm chí là viêm thận cấp vô cùng nguy hiểm. Những hình ảnh bệnh thủy đậu ở người lớn từng giai đoạn và biến chứng rõ nét sẽ giúp người đọc nhận biết được tầm quan trọng của việc chủ động phòng tránh căn bệnh này.
BS Hoa Tuấn Ngọc - Quản lý Y khoa vùng miền Đông Nam Bộ, Hệ thống tiêm chủng VNVC nhấn mạnh: “Người lớn mắc bệnh thủy đậu có nguy cơ gặp biến chứng cao hơn trẻ nhỏ, đặc biệt là viêm phổi (nhiễm trùng phổi). Bệnh viêm phổi do thủy đậu rất nguy hiểm bởi đây là loại viêm phổi do virus, khả năng điều trị rất khó khăn bởi kháng sinh không có tác dụng trong khi cách thức hoạt động của virus thay đổi liên tục”.
Các triệu chứng thủy đậu ở người lớn
Người lớn bị nhiễm thủy đậu có các triệu chứng tương tự như trẻ em nhưng xu hướng nặng hơn, có thể tiến triển thành các biến chứng. Từ 7-21 ngày sau khi tiếp xúc với virus Varicella-Zoster, cơ thể người bệnh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đặc trưng như:
- Triệu chứng toàn thân: sốt nhẹ hoặc sốt cao (trẻ em trên 39 độ C và người lớn trên 39.5 độ C) kèm theo cảm giác mệt mỏi, đau nhức cơ thể, chán ăn, viêm long đường hô hấp trên (chảy nước mũi), viêm họng, một số trường hợp còn nổi hạch sau tai,… Người bệnh bị suy giảm miễn dịch sẽ sốt cao hơn vào thời kỳ này. Nếu người bệnh sốt cao kéo dài, khó thở, ho nặng, nôn ói thường xuyên, tiêu chảy,… cần khẩn trương đến các cơ sở y tế để được điều trị kịp thời vì đây là những triệu chứng cảnh báo bệnh có nguy cơ chuyển biến nặng.
- Tổn thương cơ bản trên da: các nốt mụn nước trong, rất nông, có hình tròn hoặc bầu dục với quầng đỏ bao quanh xuất hiện đầu tiên ở mặt, tay chân, lan ra toàn bộ cơ thể, chứa đầy dịch dần hóa đục sau 24 giờ. Đặc biệt là mụn nước lõm ở vùng trung tâm và có thể có 1 chấm đen ở giữa. Niêm mạc miệng, niêm mạc âm đạo có thể là vị trí xuất hiện của nốt mụn nước thủy đậu. Ngoài ra, người bệnh còn có thể nổi hạch ngoại biên (hạch sau cổ, hạch nách, hạch bẹn,…) nhưng chúng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn rồi trở về bình thường. Khi các ban và nốt mụn nước xuất hiện thường kèm theo ngứa ngáy, rất khó chịu. Mức độ bệnh liên quan số lượng mụn nước, mụn nước càng nhiều bệnh càng nặng. [1]
Hình ảnh bệnh thủy đậu ở người lớn qua các giai đoạn
Người lớn mắc bệnh thủy đậu từ khi lây nhiễm VZV cho đến khi hồi phục sức khỏe hoàn toàn thường trải qua 3 giai đoạn chính cụ thể như sau:
1. Hình ảnh thủy đậu người lớn giai đoạn 1
VZV xâm nhập vào cơ thể sẽ bắt đầu giai đoạn ủ bệnh và kéo dài trong vòng khoảng 10-21. Ở giai đoạn này, các triệu chứng thủy đậu ở người lớn thường rất mơ hồ, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như cơ thể mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng, sốt nhẹ, đau nhức một vùng cơ hoặc toàn thân. Các triệu chứng thủy đậu ở người lớn sẽ diễn ra trước khi phát ban xuất hiện khoảng 1-2 ngày, vùng da tổn thương sẽ ửng đỏ, sưng và gồ cao hơn so với những vùng da còn lại.
2. Hình ảnh thủy đậu người lớn giai đoạn 2
Giai đoạn 2, các triệu chứng đã dần trở nên rõ rệt, tại vùng da ửng đỏ và sưng phù nề dần xuất hiện những hồng ban và nhanh chóng phát triển thành mụn nước chứa đầy chất dịch. Mụn nước lây lan khắp cơ thể khiến người bệnh ngứa ngáy, rất khó chịu.
Trong giai đoạn này, tình trạng viêm nhiễm lan tỏa mạnh, các nốt mụn nước tích tụ nhiều mủ hơn, căng hơn, mủ từ trắng trong hóa vàng và đục, hơi lõm nhẹ ở đỉnh các đầu mụn và dễ vỡ. Nếu không chăm sóc cẩn thận, mụn nước bị vỡ có nguy cơ cao diễn tiến thành thủy đậu bội nhiễm.
3. Hình ảnh thủy đậu người lớn giai đoạn 3
Bệnh thủy đậu ở người lớn có thể hồi phục nhanh và sức khỏe ổn định trong vòng 7-10 ngày, các nốt mụn nước sẽ khô, kết vảy, bong tróc, không để lại sẹo xấu nếu được chăm sóc chu đáo và điều trị đúng cách, lúc này người bệnh sẽ nhanh chóng tiến đến giai đoạn 3, tức giai đoạn phục hồi.
4. Hình ảnh phân biệt thủy đậu ở người lớn với đậu mùa và đậu mùa khỉ
Thủy đậu, đậu mùa và đậu mùa khỉ là bệnh truyền nhiễm có một số điểm tương đồng rất dễ nhầm lẫn trong quá trình phát hiện và chẩn đoán bệnh. Chúng đều có khả năng lây lan trực tiếp qua đường hô hấp khi người khỏe mạnh tiếp xúc trực tiếp với giọt bắn từ mũi miệng, dịch tiết ở sang thương của người bệnh hoặc lây nhiễm gián tiếp qua các đồ vật nhiễm dịch mủ, vảy, dịch tiết mà bệnh nhân sử dụng. Người nhiễm bệnh thường có các biểu hiện phát ban và nổi mụn nước kèm các triệu chứng sốt, mệt mỏi, đau đầu, chán ăn.
Bên cạnh sự giống nhau, theo bác sĩ Hoa Tuấn Ngọc, 3 căn bệnh này còn có một số điểm khác nhau có thể phân biệt được, đó là:
STT Đặc trưng Thủy đậu Đậu mùa Đậu mùa khỉ 1 Nguyên nhân gây bệnh Virus varicella zoster thuộc họ Herpesviridae là tác nhân gây ra bệnh thủy đậu. Loại virus này sống trong vảy thủy đậu được vài ngày trước khi tung vào không khí. VZV dễ bị tiêu diệt bởi các thuốc sát khuẩn phổ biến. Virus variola (VARV), thuộc chi Orthopoxvirus là tác nhân gây ra bệnh đậu mùa. Loại virus này có khả năng sống trong môi trường có thời tiết hanh khô, đặc biệt trong nhiệt độ cao lên đến 200C, chúng có thể sống được từ 3-17 tháng. Virus đậu mùa khỉ, thuộc giống Orthopoxvirus trong họ Poxviridae là tác nhân gây ra căn bệnh này. Bệnh đậu mùa khỉ được coi là anh em họ của bệnh đậu mùa. 2 Thời gian ủ bệnh 14-21 ngày 10-14 ngày, trung bình 7-19 ngày 6-13 ngày hoặc có thể lên đến 5-21 ngày 3 Triệu chứng Các triệu chứng mắc thủy đậu ở người lớn ban đầu gồm có sốt nhẹ, cảm thấy mệt mỏi, uể oải, đau nhức cơ thể, nôn ói, trong một số trường hợp còn nổi hạch sau tai. Các triệu chứng của bệnh đậu mùa điển hình là đột ngột sốt cao đến 40 độ C, đau đầu, đau lưng dữ dội, cực kỳ mệt mỏi trong 2-3 ngày và đôi khi gặp tình trạng nôn ói. Triệu chứng đặc trưng của người mắc bệnh đậu mùa khỉ là sốt cao,đau đầu, đau nhức cơ khắp cơ thể, sưng và nổi hạch trắng, phát ban nước trên da,…
4 Tổn thương cơ bản trên da Người mắc bệnh thủy đậu sẽ gặp những tổn thương trên da như phát ban và mụn nước gây ngứa ngáy, khó chịu. Các nốt mụn nước trong, rất nông, có hình tròn hoặc bầu dục với quầng đỏ bao quanh xuất hiện đầu tiên ở mặt, tay chân và lan ra toàn bộ cơ thể, chứa đầy dịch dần hóa đục sau 24 giờ.Đặc biệt, mụn nước lõm ở vùng trung tâm và có thể có 1 chấm đen ở giữa. Niêm mạc miệng, niêm mạc âm đạo có thể là vị trí xuất hiện của nốt mụn nước thủy đậu. Ngoài ra, người bệnh còn có thể nổi hạch ngoại biên (hạch sau cổ, hạch nách, hạch bẹn,…) nhưng chúng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn rồi trở về bình thường.
Người nhiễm virus variola mắc bệnh đậu mùa sẽ hình thành phát ban trên cơ thể cùng một lúc (tập trung chủ yếu ở niêm mạc họng, mặt, cánh tay và chân, đôi khi xuất hiện ở cả lòng bàn tay và bàn chân).Tổn thương ở niêm mạc họng nhanh chóng tiến triển thành các vết lở loét. Tổn thương trên da trở thành mụn nước và phát triển thành mụn mủ sau 1 hoặc 2 ngày. Các nốt mụn mủ này có hình tròn, căng và bám chặt vào da/niêm mạc da của người bệnh, kết vảy sau 8 hoặc 9 ngày. Sẹo sót lại thường rất nghiêm trọng.
Người mắc bệnh đậu mùa khỉ xuất hiện phát ban tập trung chủ yếu mặt, mắt, miệng, họng, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Cơ quan sinh dục và/hoặc quanh vùng hậu môn cũng có thể xuất hiện tổn thương da.Giai đoạn đầu, các tổn thương phẳng sau đó phát triển thành mụn nước, mụn mủ trước khi khô, kết vảy và bong vảy.
6 Biến chứng- Viêm não, viêm màng não
- Xuất huyết
- Nhiễm trùng máu
- Viêm da do bội nhiễm
- Viêm gan
- Viêm phổi
- Hội chứng Reye
- Nhiễm trùng, gây lở loét
- Viêm não, viêm màng não
- Viêm phổi
- Gây viêm thận, viêm cầu thận
- Mất thị lực vĩnh viễn
- Nhiễm trùng thứ phát
- Viêm phổi
- Lú lẫn
- Các vấn đề về mắt
Thủy đậu với tổn thương toàn thân
Bệnh đậu mùa tiến triển thành tổn thương mô sâu
Bệnh đậu mùa với tổn thương toàn thân
Bệnh đậu mùa khỉ với tổn thương ở mặt
Hình ảnh các biến chứng thủy đậu ở người lớn
Thủy đậu là bệnh lành tính ở trẻ nhỏ nhưng rất nguy hiểm ở người lớn nếu không được chăm sóc cẩn thận và điều trị hợp lý, thuỷ đậu ở người lớn có thể gây ra biến chứng viêm da do bội nhiễm vi khuẩn khiến nốt mụn nước mưng mủ, gây sẹo xấu. Trường hợp người bệnh bị suy dinh dưỡng nặng nốt mụn nước có nguy cơ cao bị hoại tử. Biến chứng nặng nhất là viêm não, viêm màng não, người bệnh có thể tử vong nếu không phát hiện sớm và cấp cứu không kịp thời.
1. Hình ảnh bị thủy đậu ở người lớn dấu hiệu nặng
- Thủy đậu mọc ở miệng, họng, lưỡi, mũi
- Thủy đậu mọc ở mắt
- Thủy đậu mọc ở vùng kín
- Thủy đậu mọc trên da đầu
2. Hình ảnh biến chứng nhiễm trùng da
3. Hình ảnh biến chứng thủy đậu gây viêm phổi
4. Hình ảnh thủy đậu biến chứng Zona ở người lớn
5. Hình ảnh thủy đậu bội nhiễm ở người lớn
Hướng dẫn chăm sóc bệnh thủy đậu ở người lớn nhanh khỏi và ngừa biến chứng
Nhằm hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm bệnh thuỷ đậu cho những người khác trong gia đình, người bệnh cần cách ly và chăm sóc đặc biệt, có chế độ dinh dưỡng, vệ sinh hợp lý để tránh tình trạng bội nhiễm, hạn chế hình thành sẹo xấu (sẹo thâm, sẹo lõm), đặc biệt là chặn đứng các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Người mắc bệnh thủy đậu cần lưu ý:
- Ngay khi phát hiện các triệu chứng, người bệnh thuỷ đậu cần cách ly khoảng 7 đến 10 ngày cho đến khi các nốt mụn nước khô vảy và bong tróc hoàn toàn (người lớn cần phải nghỉ làm, học sinh phải nghỉ học). Người bệnh cần được cách ly trong phòng riêng, thoáng khí, thoáng đãng, sạch sẽ và có ánh sáng mặt trời. [2]
- Các đồ dùng cá nhân như chăn gối, khăn mặt, bàn chải đánh răng, ly, chén, muỗng, nĩa ăn cơm cần sử dụng riêng, tuyệt đối không dùng chung với những thành viên khác trong gia đình..
- Tắm gội thường xuyên bằng nước ấm với dung dịch sữa tắm dịu nhẹ, không gây kích ứng da. Sau khi tắm xong, sử dụng khăn mềm lau khô nhẹ nhàng toàn bộ cơ thể, tránh đụng chạm mạnh tới các nốt mụn nước vì có nguy cơ bị vỡ gây nhiễm trùng diện rộng. Dùng dung dịch Milian để chấm lên các nốt mụn nước đã vỡ giúp mau lành vết thương.
- Ưu tiên mặc quần áo rộng, chất liệu mỏng, nhẹ, thấm hút mồ hôi. Tránh mặc các loại vải thô cứng để hạn chế chà xát làm vỡ các nốt mụn nước.
- Đối với trẻ em mắc bệnh thủy đậu: thường xuyên rửa tay, giữ móng tay sạch, cắt móng tay ngắn, đồng thời dùng bao tay vải bảo vệ để tránh trẻ gãi ngứa khiến trầy xước các nốt mụn nước và gây ra biến chứng nhiễm trùng da thứ phát (bội nhiễm).
- Chế độ dinh dưỡng hàng ngày nên ăn các thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu, uống nhiều nước, nhất là nước hoa quả.
- Nếu thấy người bệnh có bất cứ dấu hiệu bất thường như sốt cao dài ngày, mệt mỏi, suy nhược cơ thể, hôn mê hoặc xuất huyết ở vùng da tổn thương nên đến ngay cơ sở y tế để được theo dõi và điều trị kịp thời.
⇒ Xem thêm: 8 cách chữa thủy đậu ở người lớn nhanh nhất và an toàn.
Người thân/ người chăm sóc người bệnh trong gia đình cần lưu ý:
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người bệnh: Trong trường hợp cần tiếp xúc thì phải đeo khẩu trang và đeo găng tay. Sau khi tiếp xúc xong cần phải thay quần áo mới, rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch khử khuẩn. Đặc biệt phụ nữ đang mang thai cần tuyệt đối không tiếp xúc với người bệnh.
- Không gian sống của người bệnh cần được vệ sinh sạch sẽ: Sàn nhà, ngóc ngách, bàn tủ, giường ngủ của người bệnh, tay vịn cầu thang, tay nắm cần được lau dọn hàng ngày bằng nước tẩy Javel hoặc dung dịch Cloramin B pha loãng, sau đó rửa sạch lại bằng nước sạch để đảm bảo an toàn cho người bệnh.
Trên đây là hình ảnh bệnh thủy đậu ở người lớn qua 3 giai đoạn cụ thể và những biến chứng rõ nét sẽ giúp người đọc nhận thức được tầm quan trọng của việc chủ động phòng ngừa căn bệnh này. Chuyên gia nhấn mạnh, dù là bệnh thủy đậu, đậu mùa hay đậu mùa khỉ, người bệnh tuyệt đối không được chủ quan tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Để hạn chế tối đa nguy cơ đối mặt với các biến chứng nguy hiểm, ngay khi có dấu hiệu phát bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
