Quá trình dịch mã là một phần quan trọng của quá trình sinh tổng hợp protein, nơi mà thông tin di truyền được chuyển từ RNA thông tin (mRNA) thành chuỗi polypeptide. Bộ ba kết thúc đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn tất quá trình này một cách chính xác và hiệu quả.
Quá trình dịch mã:
- Khởi đầu: Ribosome gắn vào mRNA tại vị trí codon khởi đầu (AUG) và tRNA mang amino acid methionine gắn vào vị trí này.
- Kéo dài: Ribosome di chuyển dọc theo mRNA, mỗi lần đọc một codon và gắn amino acid tương ứng vào chuỗi polypeptide đang hình thành. Quá trình này tiếp tục cho đến khi ribosome gặp một bộ ba kết thúc.
- Kết thúc: Khi ribosome gặp một trong ba bộ ba kết thúc (UAA, UAG, UGA), quá trình dịch mã dừng lại.
Vai trò của bộ ba kết thúc:
- Xác định điểm kết thúc dịch mã: Các bộ ba kết thúc không mã hóa axit amin nào mà thay vào đó, chúng báo hiệu ribosome dừng dịch mã. Ba bộ ba kết thúc phổ biến là UAA, UAG, và UGA.
- Gắn yếu tố giải phóng: Các yếu tố giải phóng (release factors) gắn vào ribosome khi nó gặp bộ ba kết thúc, giúp giải phóng chuỗi polypeptide mới tổng hợp từ tRNA.
- Thủy phân liên kết peptidyl-tRNA: Yếu tố giải phóng kích hoạt thủy phân liên kết giữa chuỗi polypeptide và tRNA, giúp chuỗi polypeptide được giải phóng hoàn toàn.
- Tháo rời ribosome: Sau khi chuỗi polypeptide được giải phóng, ribosome tách khỏi mRNA và tách rời thành các tiểu đơn vị, sẵn sàng cho một chu kỳ dịch mã mới.
Bảng dưới đây tóm tắt vai trò của các bộ ba kết thúc:
Bộ Ba Chức Năng UAA Xác định điểm kết thúc dịch mã, gắn yếu tố giải phóng, thủy phân liên kết peptidyl-tRNA, tháo rời ribosome UAG Xác định điểm kết thúc dịch mã, gắn yếu tố giải phóng, thủy phân liên kết peptidyl-tRNA, tháo rời ribosome UGA Xác định điểm kết thúc dịch mã, gắn yếu tố giải phóng, thủy phân liên kết peptidyl-tRNA, tháo rời ribosomeBiểu diễn bằng Mathjax, các bộ ba kết thúc có thể được viết như sau:
[ text{UAA, UAG, UGA} ]
Các bộ ba kết thúc đảm bảo rằng quá trình tổng hợp protein diễn ra chính xác và hiệu quả, đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự ổn định và chức năng của các protein trong tế bào.
