Nguồn gốc đông trùng hạ thảo, phân loại, tác dụng và lưu ý khi dùng

1 Đông trùng hạ thảo là gì?

Đông trùng hạ thảo là gì?

Đông trùng hạ thảo là một loài thảo dược quý và đặc biệt, bởi chúng được xem như là "con lai" giữa động vật và thực vật. Thực chất, đông trùng hạ thảo là sự kết hợp giữa sâu non (ấu trùng bướm) của loài Thitarodes và loài nấm ký sinh Cordyceps sinensis.

Nguồn gốc của đông trùng hạ thảo

Vào mùa đông, loài bướm này đẻ trứng, trứng nở thành các ấu trùng sâu non, chúng vùi mình vào những vùng đất tơi xốp để bắt đầu tìm chỗ ngủ đông.

Khi ấu trùng ăn phải bào tử nấm hoặc nhiễm nấm qua các lỗ thở, nấm sẽ sinh sôi mạnh mẽ, bắt đầu xâm chiếm các mô tế bào, ăn hết chất dinh dưỡng bên trong cơ thể ấu trùng và làm chết sâu non.

Khi mùa hè tới, nấm bắt đầu mọc ra khỏi thân sâu, dần phát triển thành hình dạng cây nấm và phát tán các bào tử nấm để chuẩn bị cho cuộc đi săn ấu trùng vào mùa đông tới.

Tên gọi Đông trùng có nghĩa là những con sâu sống vào mùa đông, còn Hạ thảo là loài cây cỏ phát triển vào mùa hè, chỉ sự biến chuyển từ hình thái động vật sang thực vật của loài nấm dược liệu này.

Hình dạng bên ngoài khi đông trùng hạ thảo còn tươi trông giống như những con sâu, đuôi sâu là một cành nhỏ có lá. Phần "lá" được tạo thành do sợi nấm mọc dính liền vào đầu sâu non, nhìn giống như ngón tay dài từ 4 - 11cm. Mặt khác, đầu sâu non dài chừng 3 - 5cm, giống như con tằm.

Khi đông trùng hạ thảo được sấy khô sẽ có màu vàng nâu, vàng sậm hoặc màu cà phê tùy thuộc vào phương pháp phơi sấy. Chúng có mùi tanh như mùi cá biển, vị đắng nhẹ, nếu đốt lên thì có mùi thơm dìu dịu.

Trong tự nhiên, đông trùng hạ thảo được tìm thấy trên những ngọn núi cao 4.000 - 5.000m ở Tây Tạng, Trung Quốc, Bhutan và đã được sử dụng trong nền y học cổ truyền Trung Hoa và Tây Tạng như một loại dược liệu quý.

Tuy nhiên, do giá trị kinh tế mà đông trùng hạ thảo mang lại rất cao khiến các hoạt động khai thác tràn lan, không có kế hoạch làm cho loài nấm này đang có nguy cơ tuyệt chủng.

Hiện nay, ở nhiều nơi trên thế giới và ở Việt Nam, người ta đã áp dụng thành công những phương pháp nuôi cấy đông trùng hạ thảo.

Quá trình sản xuất chỉ mất khoảng 3 tháng để cho ra những sản phẩm đông trùng hạ thảo nhân tạo có công dụng đạt 70 - 80% so với sản phẩm tự nhiên và giá thành thấp hơn rất nhiều.

Vì vậy, đông trùng hạ thảo nhân tạo trở thành một mặt hàng được rất nhiều khách hàng ưa chuộng, tin dùng và thường được làm món quà biếu sang trọng hoặc thực phẩm bồi bổ sức khỏe hiệu quả.

2Các loại đông trùng hạ thảo

Theo xuất xứ

Tự nhiên: Đông trùng hạ thảo tại vùng cao nguyên Tây Tạng là một trong những dòng sản phẩm giá trị, quý hiếm và chất lượng nhất.

Nhân tạo: Các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Việt Nam,... đều thành công trong việc nuôi cấy đông trùng hạ thảo trên cơ thể ấu trùng nhộng tằm hoặc trên các vật chủ khác như hỗn hợp đậu xanh, vỏ trứng, gạo lứt và nhộng tằm xay nhỏ.

Theo trạng thái

Dạng tươi (nguyên con): Là đông trùng hạ thảo tươi, bảo toàn hình dạng tự nhiên kí sinh trên vật chủ, mới được khai thác trong vòng 1 tháng trở lại, hàm lượng dinh dưỡng và hoạt tính sinh học được giữ tối đa. Tuy nhiên, dạng nguyên con cần được bảo quản ở nhiệt độ -50 độ C.

Dạng khô: Hơi nước trong đông trùng hạ thảo tươi sẽ được bay hơi thông qua phương pháp sấy đối lưu hoặc sấy lạnh, sao cho độ ẩm cuối còn lại là 5%. Việc sấy khô giúp đông trùng hạ thảo có thể vận chuyển đi nhiều nơi, giữ được lâu và sử dụng thuận tiện hơn.

Theo dạng chế phẩm

Dạng nước: Đây là loại sản phẩm đông trùng hạ thảo đã qua chế biến, được đóng thành từng chai hoặc gói nhỏ dưới dạng nước hay dung dịch nên rất dễ sử dụng, phù hợp với nhiều đối tượng. Giá cập nhật đến tháng 03/2021 khoảng 70.000 - 200.000 đồng/ 10 chai (100ml/ chai).

Dạng viên nang: Là loại được chế biến và tổng hợp thành từng viên nhộng. Mỗi ngày uống 2 - 3 lần, mỗi lần từ 1 - 2 viên. Tuỳ vào nơi sản xuất, cách chế biến và khối lượng hộp mà giá cả khác nhau, trung bình 1.000.000 - 1.500.000 đồng/ hộp 100 viên (sản xuất tại Việt Nam, cập nhật đến tháng 03/2021).

Dạng bột: Là đông dùng hạ thảo khô được đem đi xay mịn thành bột. Giá dao động từ 150.000 - 500.000 đồng/ 100gr bột (cập nhật đến tháng 03/2021).

3Tác dụng của đông trùng hạ thảo

Giúp tập thể dục hiệu quả hơn

Các nhà khoa học cho rằng sử dụng đông trùng hạ thảo có khả năng giúp cơ thể sản xuất phân tử adenosine triphosphate (ATP) nhiều hơn. Đây là chất cần thiết để cung cấp năng lượng, hỗ trợ cơ thể sử dụng oxy tốt hơn, đặc biệt là trong khi tập thể dục.

Một nghiên cứu khác cũng đã nghiên cứu sự tác động của hỗn hợp chứa đông trùng hạ thảo đối với hiệu suất tập thể dục ở những người trẻ tuổi. Sau ba tuần, tốc độ tiêu thụ oxy tối đa (VO2) của những người tham gia đã tăng 11% so với việc dùng giả dược.

Tuy nhiên, vài nghiên cứu ở thời điểm hiện tại cho thấy, đối với các vận động viên chuyên nghiệp, sử dụng đông trùng hạ thảo không có hiệu quả đáng kể trong việc cải thiện hiệu suất tập thể dục của họ.

Có khả năng chống lão hoá

Các nhà nghiên cứu tin rằng hàm lượng các chất chống oxy hóa trong đông trùng hạ thảo có tiềm năng chống lão hóa. Chất chống oxy hóa là các phân tử có khả năng chống lại tổn thương tế bào bằng cách trung hòa các gốc tự do - là nguyên nhân gây ra lão hoá và nhiều bệnh tật.

Một số thí nghiệm trên chuột già đã phát hiện ra rằng đông trùng hạ thảo làm tăng chất chống oxy hóa, giúp cải thiện trí nhớ và chức năng tình dục. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy, so với những con chuột được cho uống giả dược thì những con chuột được cho uống đông trùng hạ thảo đã sống lâu hơn vài tháng.

Bên cạnh đó, có một nghiên cứu tiến hành trên ruồi giấm cũng kết luận rằng đông trùng hạ thảo đã kéo dài tuổi thọ cho loài này.

Tuy có nhiều thí nghiệm kết luận về khả năng chống lão hoá của đông trùng hạ thảo, nhưng vẫn cần tiến hành thêm các nghiên cứu chuyên sâu trên cơ thể người.

Ức chế sự phát triển của khối u

Tiềm năng làm chậm sự phát triển các khối u của đông trùng hạ thảo đã thu hút được nhiều sự quan tâm của thế giới trong những năm gần đây.

Các nghiên cứu trong ống nghiệm chứng minh rằng đông trùng hạ thảo có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại tế bào ung thư ở người, bao gồm ung thư phổi, đại tràng, gan và ung thư da.

Các nghiên cứu trên chuột cũng cho thấy đông trùng hạ thảo có tác dụng chống khối u đối với ung thư hạch, u ác tính và ung thư phổi.

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường loại 2

Trong đông trùng hạ thảo có chứa một loại đường đặc biệt có thể giúp điều trị bệnh tiểu đường. Tiểu đường là một căn bệnh mà khi đó cơ thể không sản xuất hoặc không phản ứng với hormone insulin - loại hormone giúp vận chuyển đường glucose vào tế bào để tạo năng lượng.

Khi cơ thể không phản ứng được với insulin hoặc không sản xuất đủ insulin, glucose sẽ không thể đi vào các tế bào mà nằm lại trong máu. Theo thời gian, quá nhiều glucose trong máu có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Điều đặc biệt là đông trùng hạ thảo có thể bắt chước hoạt động của insulin nên nó giữ cho lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh, bình thường.

Trong một số nghiên cứu trên chuột mắc bệnh tiểu đường, đông trùng hạ thảo đã được chứng minh là làm giảm lượng đường trong máu. Một số bằng chứng cho thấy rằng loại dược liệu này cũng có thể giúp chống lại bệnh thận, một biến chứng phổ biến của bệnh tiểu đường.

Có lợi cho tim mạch

Trên thực tế, y học Trung Quốc sử dụng đông trùng hạ thảo để điều trị chứng loạn nhịp tim - khi nhịp tim quá chậm, quá nhanh hoặc không đều.

Một thí nghiệm cho thấy dùng đông trùng hạ thảo đã làm giảm đáng kể nguy cơ suy tim và chấn thương tim ở chuột mắc bệnh thận mãn tính. Các nhà nghiên cứu cho rằng nhờ hàm lượng adenosine - một hợp chất tự nhiên có tác dụng bảo vệ tim có trong đông trùng hạ thảo, vì vậy dược liệu này rất tốt cho tim mạch.

Bên cạnh đó, đông trùng hạ thảo cũng có tác dụng tích cực đối với cholesterol. Nghiên cứu trên chuột đã chỉ ra rằng đông trùng hạ thảo làm giảm cholesterol LDL có hại và triglyceride.

Giảm viêm nhiễm

Đông trùng hạ thảo được cho là giúp chống lại chứng viêm trong cơ thể, nếu bị sưng viêm quá nhiều có thể dẫn đến các bệnh như bệnh tim và ung thư.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi các tế bào của người tiếp xúc với đông trùng hạ thảo, các protein làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể sẽ bị ức chế. Nhờ những tác dụng tiềm năng này, các nhà nghiên cứu tin rằng đông trùng hạ thảo có thể dùng như một loại thuốc hoặc chất bổ sung để chống viêm hiệu quả.

4Cách dùng đông trùng hạ thảo

Ăn trực tiếp

Đây là cách đơn giản và nhanh chóng nhất, áp dụng cho loại đông trùng hạ thảo khô. Cách ăn này giúp bạn có thể giúp tiếp nhận toàn bộ dưỡng chất có trong dược liệu này mà vẫn bảo đảm an toàn, vệ sinh do sản phẩm đã được sơ chế, sấy khô và làm sạch nên bạn cứ an tâm mà sử dụng nhé.

Bạn chỉ cần lấy một lượng đông trùng hạ thảo khô vừa đủ ăn, ngâm 3 phút trong nước ấm khoảng 60 độ C là có thể thưởng thức được rồi. Hương vị của dược liệu này beo béo không quá khó ăn, với người vị giác tinh nhạy có thể cảm được hậu vị đắng nhẹ.

Trà đông trùng hạ thảo

Bạn lấy 1.5 - 3gr dạng khô hoặc 3 - 5gr dạng tươi rồi cho vào ấm trà, thêm một ít nước sôi (80 - 100 độ C) vào 15 - 30 giây tráng sơ qua, rồi cho vào một lượng nước sôi vừa đủ, hãm trong vòng 30 phút và dùng khi còn ấm nóng.

Uống trà đông trùng hạ thảo giúp tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể, chống mệt mỏi, khí huyết lưu thông, tinh thần minh mẫn từ đó giúp bạn tăng khả năng tập trung làm việc.

Rượu đông trùng hạ thảo

Rượu đông trùng hạ thảo có tác dụng kích thích tiêu hóa, trị đau thắt lưng, cải thiện sinh lý với nam giới. Đông trùng hạ thảo ngâm rượu theo 3 cách sau:

• Rượu trắng + đông trùng hạ thảo
• Rượu trắng + đông trùng hạ thảo + nhân sâm + dược liệu khác
• Rượu trắng + đông trùng hạ thảo + kỷ tử

Với cách 1, bạn ngâm 3 - 5gr đông trùng hạ thảo dạng khô hoặc 10 - 15gr dạng tươi với 0.75 - 1 lít rượu trắng (35% độ cồn) trong vòng 30 ngày là có thể dùng được.

Ngoài ra, bạn cũng có thể mua rượu đông trùng hạ thảo được bán sẵn trên thị trường nhé. Bạn nên uống vào bữa trưa hoặc trước giờ ăn tối, mỗi ngày không nên uống quá 20ml rượu.

Đông trùng hạ thảo ngâm mật ong

Ngâm 10 - 15gr loại tươi hoặc 3 - 5g loại khô với 0.75 - 1 lít mật ong nguyên chất trong 10 - 15 ngày là có thể dùng được. Mỗi ngày lấy 2/3 - 1 thìa canh hỗn hợp ngâm pha loãng với nước ấm, uống vào buổi sáng trước khi ăn hoặc buổi tối trước khi ngủ.

Cách uống đông trùng hạ thảo ngâm mật ong rất phù hợp cho phái nữ để làm đẹp. Ngoài ra, với người bị mắc bệnh về hô hấp như hen suyễn, ho khan, ho có đờm,… dùng cũng sẽ cải thiện rất tốt, đồng thời giúp kích thích tiêu hóa, bảo vệ dạ dày.

Cháo đông trùng hạ thảo

Sau khi nấu cháo xong, bạn lấy 3 - 5gr đông trùng hạ thảo tươi cho vào. Không nên thêm trùng thảo vào lúc nấu vì sẽ làm mất tác dụng vốn có của nó.

Đây là cách sử dụng tốt nhất dành cho những người đau ốm, bị mất sức, mới bệnh dậy hoặc đang trong thời gian điều trị bệnh mà không ăn được đồ cứng.

Dùng đông trùng hạ thảo trong món canh, hầm

Khi nấu món canh hoặc món hầm, bạn lấy 1.5 - 3gr dạng khô hoặc 3 - 5gr dạng tươi cho vào nồi, đun nhỏ lửa để hạn chế bị mất các chất dinh dưỡng.

Dùng canh hầm có đông trùng hạ thảo sẽ giúp làm đẹp da, chống lão hoá, giúp khí huyết lưu thông, đau thắt lưng và đầu gối, phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt hoặc cải thiện chức năng sinh lý cho nam giới.

5Lưu ý khi dùng đông trùng hạ thảo

Một số người khi dùng đông trùng hạ thảo sẽ gặp các tác dụng phụ như đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy hoặc khô miệng, một số người còn cảm nhận được vị kim loại sau một thời gian dài sử dụng đông trùng hạ thảo.

Người đang điều trị bệnh tiểu đường và người đang sử dụng thuốc chống đông máu không nên sử dụng đông trùng hạ thảo vì chúng có thể gây hạ đường huyết, tăng nguy cơ chảy máu hoặc khiến da dễ bị bầm tím.

Nếu bạn được lên lịch phẫu thuật, cần phải ngưng sử dụng đông trùng hạ thảo ít nhất hai tuần trước cuộc phẫu thuật để tránh chảy máu quá nhiều.

Do hiện nay vẫn còn thiếu những nghiên cứu về tính an toàn của đông trùng hạ thảo khi sử dụng trong một thời gian dài, nên những đối tượng dễ xảy ra nguy cơ dị ứng như trẻ em, phụ nữ có thai hoặc cho con bú không nên sử dụng các sản phẩm đông trùng hạ thảo.

6 Cách phân biệt đông trùng hạ thảo thật và giả

Hiện nay trên thị trường đã xuất hiện rất nhiều sản phẩm đông trùng hạ thảo giả và kém chất lượng, gây nguy hiểm đến sức khỏe người tiêu dùng, vì vậy bạn cần biết một số cách phân biệt đông trùng hạ thảo thật và giả trước khi mua.

Về hình dáng, đông trùng hạ thảo thật sẽ có sắc độ màu giống nhau nhưng vị trí phân bổ màu sẽ có sự khác biệt chỗ tươi hơn, chỗ sậm màu hơn. Còn những sản phẩm giả sẽ có màu rất vàng hoặc nâu đều trên thân, không có sự khác biệt.

Phần mắt ngay vị trí nối giữa thảo và trùng sẽ ánh màu nâu cánh gián còn những sản phẩm giả thì không, số chân của đông trùng hạ thảo thường là 8 đôi còn những sản phẩm giả sẽ có nhiều hơn hoặc ít hơn 8.

Ngoài ra, bạn cũng có thể nhận biết đông trùng hạ thảo thật và giả thông qua việc ngửi, sờ hoặc nếm.

7Mua đông trùng hạ thảo ở đâu?

Nơi mua đông trùng hạ thảo

Bạn có thể tìm mua đông trùng hạ thảo ở các trung tâm nghiên cứu và nuôi trồng dược liệu, các hiệu thuốc lớn, cửa hàng dược thảo, siêu thị hàng nhập khẩu hoặc các trang thương mại điện tử.

Để mua được đông trùng hạ thảo chất lượng, bạn cần tham khảo kỹ các thông tin về hàng hoá trước khi mua. Nên lựa chọn mua tại các cơ sở uy tín, có nguồn gốc rõ ràng.

Tuỳ vào loại đông trùng hạ thảo bạn cần mua mà cần chú ý thêm các đặc điểm sau:

• Đối với loại tươi, nguyên con: quan sát hình dạng và sự nguyên vẹn của sản phẩm.
• Đối với loại khô, dạng bột, dạng nước, viên nang: đảm bảo mua khi bao bì kín, nguyên vẹn, còn hạn sử dụng.
• Đối với loại trùng thảo theo xuất xứ: mua tại những nơi uy tín, sẵn sàng cung cấp hoá đơn, chứng từ rõ ràng và minh bạch.

Đông trùng hạ thảo giá bao nhiêu

Tùy vào từng loại, xuất xứ, thương hiệu mà đông trùng hạ thảo có giá bán khác nhau. Theo thời điểm tham khảo hiện là tháng 9/2021, đông trùng hạ thảo có giá như sau:

• Đối với loại khô, nhân tạo: 35.000.000 - 45.000.000 đồng/kg.
• Đối với loại tươi, nhân tạo: 1.000.000 - 3.000.000 đồng/kg.
• Đối với loại khô, tự nhiên: 1.000.000.000 - 2.000.000.000 đồng/kg.
• Đối với loại tươi, tự nhiên: trên 2.000.000.000 đồng/kg.

CLICK xem ngay bình đun siêu tốc đang giảm giá CỰC SỐC

Mời bạn tham khảo thêm một số bình đun siêu tốc nổi bật tại Điện máy XANH để thực hiện món ăn dễ dàng hơn nhé!

Trên đây là các thông tin về đông trùng hạ thảo là gì? Phân loại, tác dụng cho sức khoẻ, cách sử dụng, nơi mua và giá thành đông trùng hạ thảo. Hi vọng bài viết bổ ích cho bạn nhé. Chúc bạn luôn vui khoẻ!