Theo quan niệm dân gian, nước uống thanh nhiệt có tác dụng giúp làm mát, thanh lọc cơ thể và hỗ trợ chức năng gan, thích hợp dùng trong những ngày nắng nóng. Tuy nhiên, không phải loại thức uống thanh nhiệt nào cũng có tác dụng làm mát, giải độc gan. Hãy cùng tìm hiểu về các loại nước uống mát gan và học cách lựa chọn thức uống phù hợp với sức khỏe.
Nước uống thanh nhiệt là gì?
Bạn có thể hiểu đơn giản, nước uống thanh nhiệt là loại nước có thể giúp làm mát và thanh lọc cơ thể. Các loại nước uống thanh nhiệt giải độc thường được chế biến từ các nguyên liệu tự nhiên như bông atiso, rau má, râu bắp, bí đao, nha đam, bông cúc, trà xanh… Theo kiến thức dân gian, nước uống thanh nhiệt giải độc không chỉ giúp làm mát cơ thể trong những ngày nắng nóng oi bức mà còn có những công dụng thanh lọc, hỗ trợ chức năng gan.
Công dụng của nước uống thanh nhiệt
Uống nước thanh nhiệt có thể giúp cơ thể loại bỏ độc tố thông qua các cơ quan quan trọng như thận, ruột, phổi và thậm chí qua da dưới dạng mồ hôi. Điều này giúp giảm áp lực lên gan và thúc đẩy quá trình chuyển hóa ở gan trở nên nhẹ nhàng hơn.
Một điểm quan trọng cần nhớ là nước thanh nhiệt không phải là một biện pháp giải độc. Nước uống thanh nhiệt không có tác dụng giải độc rõ rệt nào được ghi nhận trong các nghiên cứu. Thay vào đó, nước thanh nhiệt chủ yếu giúp lợi tiểu, kích thích hệ tiêu hóa và hỗ trợ quá trình đào thải các chất độc hại một cách tự nhiên ra khỏi cơ thể. Công dụng cụ thể phụ thuộc vào loại nguyên liệu bạn sử dụng chế biến nước uống thanh nhiệt.
Tổng hợp các loại nước uống thanh nhiệt mát gan cực tốt
Dưới đây là tổng hợp một số loại nước uống thanh nhiệt cơ thể được chế biến từ các nguyên liệu đơn giản, dễ tìm:
1. Nước rau má mát gan
Nước rau má là thức uống quá đỗi quen thuộc với người Việt Nam. Rau má là nguồn cung cấp các dưỡng chất như glucozit, saponin, canxi, sắt, magie, mangan, photpho, kali và nhiều loại vitamin như B1, B2, B3, C.
Nước rau má có tác dụng loại bỏ độc tố và chất béo dư thừa, hỗ trợ chức năng thanh lọc của gan và thận. Bạn có thể sử dụng rau má để nấu canh, ăn trực tiếp hoặc chế biến thành các loại thức uống thanh nhiệt thơm ngon. Sự tươi mát của rau má sẽ giúp bạn cảm thấy thú vị trong ngày hè nóng bức.
2. Nước bí đao thanh nhiệt
Bí đao là một loại quả giàu vitamin và khoáng chất. Theo Đông y, bí đao có thể giúp giải độc gan và thanh nhiệt. Các thành phần tự nhiên trong bí đao có khả năng hỗ trợ chức năng gan loại bỏ các chất độc hại khỏi cơ thể. Điều này không chỉ giúp duy trì sức khỏe của gan mà còn giúp cải thiện sức đề kháng của cơ thể. Trà bí đao có thể làm giảm cảm giác oi bức và giúp cơ thể chịu đựng tốt hơn trong những ngày nắng nóng.
3. Nước sâm mát gan
Nước sâm là một thức uống được chế biến từ các loại thảo mộc như mía lau, lá dứa, rễ tranh, mã đề, la hán quả và một số loại thảo mộc khác. Loại thức uống thanh nhiệt này giúp tiêu trừ cảm giác bứt rứt trong người, giảm khô miệng, thanh lọc và làm mát cơ thể. Tuy nhiên, bạn nên tránh uống nước sâm vào buổi tối, vì có thể gây lạnh bụng.
4. Nước rau mã đề
Theo Đông y, rau mã đề có tác dụng hỗ trợ chức năng gan, thanh nhiệt và lợi tiểu nên thường được sử dụng trong bài thuốc hỗ trợ chức năng gan và mụn nhọt do gan. Cách làm loại nước uống thanh nhiệt này rất đơn giản, bạn chỉ cần lấy rau mã đề rửa sạch và nấu lấy nước uống tương tự như chế biến trà xanh. Sử dụng thường xuyên sẽ giúp thanh nhiệt hiệu quả, giúp bạn cảm thấy thoải mái trong ngày hè.
5. Nước rau diếp cá
Rau diếp cá từ lâu đã được biết đến như một loại thảo dược giúp thanh nhiệt, giải độc và cải thiện hệ tiêu hóa. Nghiên cứu Y học hiện đại đã chứng minh rau diếp cá có tác dụng chống viêm, ngăn ngừa vi khuẩn và bổ sung vitamin K cho xương. Mặc dù có hương vị khá kén người dùng, nhưng nếu kết hợp với dưa chuột hoặc lê, bạn sẽ có nước uống thanh nhiệt giải độc ngon miệng và hấp dẫn.
6. Nước ép bưởi
Bưởi là một loại trái cây nhiệt đới với hàm lượng vitamin C phong phú và mang đến nhiều lợi ích cho gan. Naringin, một hợp chất có trong bưởi, giúp hỗ trợ chức năng gan, ngăn ngừa tổn thương gan và phòng ngừa gan nhiễm mỡ, xơ gan. Bạn có thể ăn bưởi trực tiếp hoặc ép để lấy nước uống. Một ly nước ép bưởi vào mùa hè không chỉ giúp sảng khoái cơ thể mà còn cung cấp vitamin C để tăng cường sức đề kháng. Tuy nhiên, người có vấn đề về hệ tiêu hóa nên hạn chế uống nhiều hơn 1 ly nước ép bưởi mỗi ngày để tránh gây rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy.[1]
7. Nước ép cà chua
Cà chua chứa nhiều vitamin A, C và lycopene, có tác dụng thanh nhiệt, làm mát cơ thể và cung cấp các dưỡng chất quan trọng. Đặc biệt, lycopene trong cà chua còn có khả năng ức chế các loại nấm, vi khuẩn. Theo Đông y, cà chua có công hiệu sinh tân, giải khát, tiêu thực, và lợi tiểu. Ly nước ép cà chua có màu sắc nổi bật, giàu dinh dưỡng, đặc biệt hiệu quả trong hỗ trợ chức năng gan. Đây là thức uống thanh nhiệt lý tưởng trong những ngày nắng nóng và oi bức.
8. Nước ép dưa chuột
Theo các nghiên cứu, dưa chuột có tính mát, giúp thanh nhiệt lợi tiểu, trừ thấp và giảm đau. Dưa chuột cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất, là một trong các loại nước uống thanh nhiệt chống nóng trong mùa hè và giúp giảm cân. Nước ép dưa chuột tươi còn được sử dụng để làm sạch và làm dịu da.
9. Nước chanh
Chanh là thành phần không thể thiếu trong các công thức detox giải độc cơ thể. Loại quả này giàu vitamin C, giúp tăng cường khả năng miễn dịch, loại bỏ gốc tự do và cải thiện khả năng xử lý glucose của cơ thể. Khoa học cũng chỉ ra rằng, uống nước chanh vào buổi sáng có thể tăng hoạt động của enzyme, giúp tăng cường chức năng gan và loại bỏ độc tố tích tụ qua đêm trong mật, từ đó giúp cơ thể loại bỏ các chất độc hại.
10. Nước cam
Cam là nguồn vitamin C tuyệt vời. Các dưỡng chất trong cam có thể giúp điều hòa huyết áp, ngăn ngừa mất xương và bảo vệ chức năng gan. Một cốc nước cam 240ml có thể cung cấp đến 67% lượng vitamin C cần thiết cho cơ thể hàng ngày. Ngoài ra, cam còn chứa vitamin E, giúp chống lão hóa, cải thiện chức năng phổi, làm da mịn màng, ngăn ngừa quá trình oxy hóa tế bào, tăng cường hệ miễn dịch và giúp cơ thể chống lại các bệnh viêm nhiễm hiệu quả.
11. Nước dưa hấu
Theo Đông y, dưa hấu có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải khát và lợi tiểu. Dưa hấu còn được xem là một vị thuốc hiệu quả trong điều trị say nắng, say nóng, mất nước, miệng khô, họng khát, tiểu ít, tiểu buốt và tiểu rắt. 90% trọng lượng của dưa hấu là nước nên rất lý tưởng để giải nhiệt vào những ngày nắng nóng.[2]
12. Nước đậu đen
Đậu đen là một loại hạt chứa nhiều vitamin và khoáng chất. Đặc biệt, molypden trong hạt đậu đen là thành phần của enzyme sulfite oxidase, có tác dụng trong việc giải độc sulfates tại gan. Vì vậy, nước đậu đen cũng nằm trong danh sách các loại nước uống thanh nhiệt giải độc gan hiệu quả.
13. Nước bột sắn dây
Bột sắn dây được làm từ củ sắn dây, theo Đông y, loại củ này có vị ngọt, mát và tính bình. Bột sắn dây được biết đến với tác dụng hạ nhiệt, giảm đường huyết, giảm độc tố trong gan và giúp giải độc gan. Để sử dụng bột sắn dây, bạn nên pha với nước nóng, khuấy đều cho đến khi bột tan hoàn toàn và nước sắn dây chín hẳn. Hạn chế uống nhiều hơn 1 ly sắn dây mỗi ngày, và trong trường hợp phụ nữ mang thai hoặc người bị suy thận, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
14. Sinh tố dâu tây và mâm xôi
Mâm xôi và dâu tây là hai loại quả giàu vitamin C và axit tự nhiên, có khả năng kháng viêm và hỗ trợ chức năng gan hiệu quả. Bạn có thể kết hợp hai loại quả này để làm sinh tố thơm ngon, giải khát và thanh lọc cơ thể.
15. Trà xanh
Một nghiên cứu đăng trên Healthline cho thấy, chiết xuất trà xanh có thể tăng khả năng đốt cháy chất béo của người trưởng thành lên đến 27%. Các hợp chất trong trà xanh như catechin có khả năng giúp cơ thể loại bỏ một số chất độc hại và giảm trọng lượng cơ thể.
Ngoài ra, nước uống thanh nhiệt từ trà xanh cũng giúp phòng ngừa các bệnh như xơ gan, gan nhiễm mỡ, và huyết áp cao - những căn bệnh thường được gây ra bởi nhiều nguyên nhân, bao gồm chế độ ăn uống nhiều dầu mỡ và thức uống có cồn, có gas.
Uống nhiều nước thanh nhiệt có tốt không?
Nhìn chung, hầu hết các loại nước uống thanh nhiệt giải độc đều được làm từ các nguyên liệu và thành phần tự nhiên, mang đến nhiều lợi ích cho gan cũng như cơ thể. Tuy nhiên, bất cứ sản phẩm nào khi lạm dụng đều mang đến kết quả không mong muốn. Dưới đây là một số điểm cần lưu ý:
- Tăng áp lực cho hệ bài tiết: Sử dụng nước uống thanh nhiệt cơ thể thay nước lọc có thể gây tăng áp lực bài tiết cho hệ tiêu hóa và thận, dẫn đến tăng cường nhuận tràng và lợi tiểu. Do đó, cần duy trì sự cân bằng và không nên thay thế hoàn toàn nước uống hàng ngày bằng các loại nước thanh nhiệt.
- Không nên dùng một loại nước uống thanh nhiệt trong thời gian dài: Sử dụng một hoặc vài loại nước mát gan trong thời gian dài mà không có khoảng thời gian nghỉ có thể gây quá tải cho gan. Tiêu thụ quá nhiều nước uống thanh nhiệt có thể làm tăng gánh nặng chuyển hóa cho gan. Vì vậy, nên thay đổi và đa dạng các loại nước uống thanh nhiệt.
- Nguy cơ dị ứng: Mặc dù các nguyên liệu nước mát gan đều lành tính và an toàn, nhưng không loại trừ khả năng bạn có thể dị ứng với một số thành phần có trong loại thảo dược đó.
Những lưu ý khi dùng nước uống thanh nhiệt
Khi bạn muốn dùng các loại nước uống thanh nhiệt thường xuyên, bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:
- Thường xuyên theo dõi sức khỏe gan: Khi có bất kỳ biểu hiện nghi ngờ về sức khỏe gan, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra và thực hiện xét nghiệm. Trong trường hợp muốn sử dụng nước mát gan, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả.
- Sử dụng các loại cây, thảo dược và thực phẩm đã được kiểm chứng: Chỉ nên sử dụng các loại nước thanh nhiệt được công nhận là an toàn và có lợi cho gan. Trước khi sử dụng, hãy tìm hiểu kỹ về thành phần và tác dụng của chúng, cũng như tác dụng phụ có thể xảy ra.
- Không thay thế nước lọc hàng ngày: Như đã đề cập, không nên thay thế nước uống hàng ngày bằng các loại nước thanh nhiệt. Gan cần thời gian để thải độc, và việc duy trì việc uống nước lọc thông thường cũng quan trọng để duy trì cân bằng nước trong cơ thể.
- Lựa chọn sản phẩm từ thương hiệu uy tín: Nếu bạn sử dụng sản phẩm mát gan đã được chế biến và đóng gói sẵn, hãy đảm bảo lựa chọn các sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có xuất xứ rõ ràng.
Ngoài uống các loại nước uống thanh nhiệt bạn nên xây dựng một chế độ dinh dưỡng và lối sống khoa học, lành mạnh để duy trì sức khỏe gan tốt. Bên cạnh đó, bạn có thể bổ sung thêm các dưỡng chất thiên nhiên có lợi cho gan như tinh chất Wasabia Japonica và S. Marianum.
Theo các nghiên cứu khoa học hiện đại, bộ đôi tinh chất Wasabia và S. Marianum tự nhiên (có trong viên uống Hewel) có khả năng kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer trong gan, nhờ đó có thể giúp giảm thiểu sản xuất các chất gây viêm và giảm số lượng tế bào gan bị hủy hoại. Đồng thời, hỗ trợ tăng khả năng giải độc và chống độc cho gan, cũng như giúp tăng cường chuyển hóa các dưỡng chất quan trọng cho cơ thể. Không chỉ vậy, cặp tinh chất này còn hỗ trợ trong việc khắc phục các vấn đề liên quan đến viêm gan siêu vi B và C, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của các phương pháp điều trị ung thư bằng hóa trị và xạ trị.
Sử dụng các loại nước uống thanh nhiệt đúng cách, kết hợp với lối sống khoa học, lành mạnh sẽ giúp bạn duy trì tốt chức năng gan. Tuy nhiên, bạn cũng cần lưu ý không nên lạm dụng và cần chọn nguyên liệu phù hợp với cơ địa, có xuất xứ, nguồn gốc rõ ràng.
