12 cách trị sổ mũi cho người lớn tại nhà hết nhanh và hiệu quả

Sổ mũi là triệu chứng khá phổ biến ở cả người lớn và trẻ nhỏ, ít khi nguy hiểm tính mạng, thế nhưng gây ra không ít khó chịu cho người bệnh. Thạc sĩ bác sĩ CKI Phạm Thị Phương, Trung tâm Tai Mũi Họng, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ đề cập đến các cách trị sổ mũi cho người lớn tại nhà hiệu quả qua bài viết sau.

Tại sao bị sổ mũi?

Sổ mũi là hiện tượng chất nhầy hoặc chất lỏng chảy ra từ mũi, thường có dạng nước hoặc đặc hơn, trong suốt hoặc đục. Nước mũi có chức năng giữ lại dị vật hoặc bụi bẩn có trong không khí khi cơ thể thực hiện chức năng hô hấp, để ngăn chặn các tác nhân gây bệnh thông qua mũi. Vì vậy, khi mũi tăng tiết quá nhiều dịch nhầy, đây là dấu hiệu cho thấy lớp lót niêm mạc nằm bên trong mũi đang bị kích ứng hoặc viêm. Sổ mũi có thể xảy ra do rất nhiều nguyên nhân:

• Thay đổi thời tiết: khi thời tiết lạnh và khô, mũi sẽ tạo ra dịch nhầy để giữ ẩm cho lớp lót niêm mạc mũi.
• Khóc: khi khóc, nước mắt sẽ chảy qua ống dẫn nước mắt, vào khoang mũi rồi vào mũi.
• Cảm lạnh và cảm cúm: khi thời tiết thay đổi, chuyển mùa đột ngột từ nóng sang lạnh, lúc này hệ thống miễn dịch suy yếu, tạo thuận lợi cho virus xâm nhập cơ thể qua mũi, họng gây ra tình trạng sổ mũi. Ban đầu dịch mũi khá loãng, trong suốt, tuy nhiên vài ngày sau sẽ đặc lại, kèm các triệu chứng sốt, đau họng, nghẹt mũi, khàn giọng,… Nếu không chữa trị kịp thời và đúng cách, bệnh có khả năng gây ra nhiều biến chứng, nhất là với người có hệ miễn dịch kém như người cao tuổi, trẻ nhỏ, người đang sử dụng thuốc corticoid hoặc đang điều trị ung thư.
• Viêm xoang hoặc nhiễm trùng xoang: là tình trạng lớp lót niêm mạc nằm phía trong các xoang bị nhiễm trùng, chủ yếu do virus hoặc vi khuẩn. Tình trạng này khiến lớp niêm mạc xoang phù nề, tăng dịch tiết tích tụ trong các xoang, gây ra các triệu chứng như chảy nhiều dịch mũi, đau đầu, ho, sốt,…
• Viêm mũi dị ứng: là tình trạng kích thích ở mũi không phải do virus hay vi khuẩn mà vì các tác nhân môi trường như lông động vật, phấn hoa, khói bụi,…
• Viêm mũi không dị ứng: là tình trạng niêm mạc mũi bị viêm gây ra nhiều triệu chứng như hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mũi,… Nguyên nhân gây viêm mũi không dị ứng thường do virus có thể là kết quả của phản ứng cơ thể với chất kích thích như khói bụi ô nhiễm hoặc với các kích thích khác như thời tiết lạnh hoặc thức ăn nóng.
• Phì đại cuốn mũi: là tình trạng các mô cuốn mũi sưng quá lớn do dị ứng hoặc nhiễm trùng, dẫn đến tắc nghẽn mũi.
• Viêm VA: VA là mô lympho nằm cửa mũi sau. Cùng với amidan, đây là một phần quan trọng của hệ bạch huyết giúp giữ cho chất dịch trong cơ thể cân bằng và ngăn cản các tác nhân gây nhiễm trùng xâm nhập vào cơ thể thông qua miệng và mũi.
• Polyp mũi: là một dạng u cuống mềm, không đau, lành tính. Polyp mũi thường phát triển ở lớp niêm mạc mũi và xoang, khi khối polyp tăng kích thước sẽ cản trở luồng không khí lưu thông trong mũi và ngăn dẫn lưu dịch xoang, làm người bệnh xuất hiện các triệu chứng như sổ mũi, nghẹt mũi, giảm khứu giác/vị giác, chảy máu mũi, ngủ ngáy hoặc ngưng thở khi ngủ… làm suy giảm chất lượng cuộc sống.
• Dị vật: nguyên nhân gây tắc nghẽn có thể do dị vật lọt vào mũi, chẳng hạn như hạt đậu phộng hoặc hạt nhựa, gây tắc nghẽn và chảy dịch nhầy có mùi hôi.
• U nang hoặc khối u ở mũi: người bệnh có thể tắc nghẽn mũi do khối u (lành tính hoặc ác tính) hoặc u nang ảnh hưởng đến 1 hoặc cả 2 bên mũi.
• Tắc hẹp mũi: là dị tật bẩm sinh ở mũi, đây là tình trạng mũi xuất hiện 1 tấm màng mỏng hoặc 1 khối xương bít lấp cửa mũi sau. Điều này xảy ra thường do các bất thường ở vùng mũi, như vách mũi hoặc là xương nằm giữa mũi và họng. Tình trạng này thường xuất hiện ở 1 hoặc cả 2 bên mũi, dễ được phát hiện ngay sau sinh.
• Lệch vách ngăn mũi: 2 vách ngăn trái và phải được ngăn cách bởi một vách ngăn bằng xương và sụn gọi là vách ngăn mũi. Đôi khi, vách ngăn có thể nghiêng về một bên, gây tắc nghẽn.

Hướng dẫn cách trị sổ mũi hiệu quả nhanh chóng, tại nhà

Các cách trị sổ mũi theo phương pháp dân gian rất đa dạng, tuy nhiên bạn chọn lọc kỹ những phương pháp đã qua kiểm tra hoặc được chứng minh lâm sàng tính hiệu quả của chúng. Ngoài ra, không nên lạm dụng và nên đến bác sĩ tai mũi họng khám ngay khi thấy các triệu chứng kéo dài, không thuyên giảm. (1)

1. Cách trị sổ mũi cho trẻ

1.1 Nhỏ nước muối sinh lý

Nếu nước mũi của trẻ có màu trắng trong, phụ huynh có thể nhỏ nước muối NaCl 0,9%, mỗi bên 3 - 4 giọt, 4 - 5 lần mỗi ngày. Tuy nhiên, nếu nước mũi chuyển sang màu vàng xanh, đây là dấu hiệu bệnh đã chuyển nặng, ba mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng ngay để tìm ra nguyên nhân cũng như mức độ bệnh và từ đó xác định phương hướng điều trị hợp lý.

1.2 Hút mũi

Sử dụng dụng cụ hút mũi để loại bỏ dịch nhầy trong mũi, đặc biệt trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa biết cách xì mũi.

1.3 Giữ ấm

Giữ ấm cơ thể cho trẻ đặc biệt vùng cổ, ngực và chân. Phụ huynh có thể thoa dầu tràm hoặc dầu khuynh diệp vào lòng bàn chân, lưng hoặc ngực của bé và massage trong vài phút. Cho trẻ tắm nước gừng ấm, hơi nước gừng sẽ làm lỏng dịch trong mũi để bé dễ dàng xì ra.

1.4 Uống nhiều nước

Cha mẹ cho trẻ uống nhiều nước, sữa, nước trái cây, súp hoặc các loại thức ăn dạng lỏng để dịch mũi lỏng hơn và dễ làm sạch hơn.

2. Cách trị sổ mũi cho người lớn

2.1 Uống nhiều nước

Uống nhiều nước giúp bù lại lượng nước đã mất, từ đó cải thiện tình trạng sổ mũi. Ngoài ra, uống nhiều nước còn góp phần làm loãng chất nhầy trong mũi và làm chúng chảy ra ngoài dễ dàng hơn, rút ngắn thời gian sổ mũi.

2.2 Uống trà nóng

Hơi nước từ trà nóng sẽ làm giảm nề niêm mạc mũi và săn lại, từ đó dễ xì mũi hơn. Thỉnh thoảng tình trạng sổ mũi thường đi kèm với đau họng, uống trà nóng cũng giúp làm dịu đau họng.

2.3 Xông hơi mặt

Hít hơi nước nóng giúp mũi thông thoáng và làm giảm nghẹt mũi. Trong quá trình xông mà bị chảy nước mũi thì nên xì ra hết để cho mũi thông thoáng. Có thể cho thêm tinh dầu khuynh diệp, bạc hà, gừng, sả… vào nước xông để làm dịu niêm mạc, khử khuẩn và đem đến cảm giác thư giãn, giúp trị sổ mũi hiệu quả.

2.4 Tắm nước ấm

Một trong những cách trị sổ mũi là tắm với nước ấm. Tương tự như uống trà nóng hoặc xông hơi, tắm nước ấm giúp thông mũi và giảm tần suất sổ mũi. Khi tắm nên để cho nước ấm từ vòi sen phun trực tiếp vào mặt trên vùng xoang mũi, giúp làm loãng dịch nhầy và thoát dịch mũi dễ dàng hơn. Tương tự, xông hơi, tắm nước ấm cũng có tác dụng thúc đẩy lưu thông máu trong vùng xoang mũi.

2.5 Rửa mũi

Rót dung dịch nước muối hoặc pha gói muối bột chuyên dụng vào bình rửa, sau đó nghiêng đầu, nín thở, đặt vòi vào 1 bên mũi để nước muối chảy vào từng chút một và chảy ra ngoài qua phía bên mũi còn lại, giúp làm sạch dịch mũi dễ dàng nó là cách trị sổ mũi hiệu quả. Khi sử dụng bình rửa mũi cần thực hiện theo đúng hướng dẫn, bởi vì nếu sử dụng sai cách thì hiệu quả mang lại kém, thậm chí gây tổn thương cho niêm mạc mũi, dễ dẫn đến nhiễm trùng mũi hoặc nhiễm trùng xoang.

2.6 Xịt mũi

Cũng giống như rửa mũi, xịt mũi giúp làm dịu triệu chứng và giúp loại bỏ các chất nhầy trong khoang mũi. Theo một nghiên cứu vào năm 2021, với người nhiễm trùng đường hô hấp trên thì việc xịt mũi bằng nước muối sinh lý không chỉ làm giảm các triệu chứng như nghẹt mũi, sổ mũi mà còn hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ. (2)

2.7 Ăn cay

Khi bị kích thích bởi hơi cay, niêm mạc mũi sẽ “chảy nước”, đó là phản ứng bình thường của cơ thể để chống lại các tác nhân bên ngoài xâm nhập. Khi miệng bị cay thì cảm giác này sẽ chiếm ưu thế, làm cho những kích thích ở khu vực khác bị lu mờ, bao gồm kích thích gây sung huyết và cả tiết dịch ở mũi. Đây được xem là mẹo dân gian giúp chữa hắt hơi sổ mũi cực kỳ hiệu quả.

2.8 Dùng thuốc điều trị sổ mũi

Trường hợp bị sổ mũi nặng, người bệnh thường có xu hướng tự mua thuốc không kê toa để sử dụng. Tuy nhiên, các thuốc trị hắt hơi sổ mũi có thể tương tác với các loại thuốc khác, vì vậy người bệnh cần hết sức thận trọng để tránh phát sinh những vấn đề không mong muốn.

Thắc mắc hay gặp

1. Sổ mũi có tự hết không?

Sổ mũi có tự hết hay không phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Một số trường hợp sổ mũi có thể tự khỏi là sổ mũi do cảm lạnh hoặc sổ mũi do nhiễm siêu vi; trong khi những trường hợp sổ mũi cần được điều trị sổ mũi do viêm xoang cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh bác sĩ kê toa.

2. Sổ mũi bao lâu thì khỏi?

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà thời gian khỏi bệnh ở mỗi người sẽ khác nhau. Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, sổ mũi trong thời gian dài có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, vì vậy cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ở người lớn nếu tình trạng sổ mũi kéo dài hơn 10 ngày, kèm theo các triệu chứng như sốt cao, đau đầu, đau tai,… thì nên đi khám ngay.

3. Bị sổ mũi nên uống gì?

Người bệnh không nên tự mua thuốc không kê toa uống, vì nếu sử dụng chưa đủ liều sẽ không hiệu quả, trong khi đó nếu dùng thuốc quá liều sẽ gây ra chóng mặt, khô miệng, buồn ngủ,…

4. Sổ mũi không nên ăn gì?

Người bị sổ mũi không nên ăn các thực phẩm lạnh, thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chứa nhiều đường, rượu, bia và các chất kích thích như cafe, đồ uống có gas,… vì những thực phẩm này rất ít chất dinh dưỡng, không tốt cho cơ thể đang suy giảm sức đề kháng. Nên bổ sung thêm rau xanh, trái cây và các loại thức ăn giàu kẽm, vitamin và khoáng chất để bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể, tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch.

Trung tâm Tai Mũi Họng BVĐK Tâm Anh TP.HCM là một địa điểm khám chữa bệnh quen thuộc của người dân nhiều tỉnh thành miền Nam. Bệnh viện là nơi quy tụ đội ngũ các bác sĩ giỏi và chuyên gia đầu ngành, được đầu tư đầy đủ trang bị cơ sở vật chất tốt nhất để khám, chẩn đoán, chữa bệnh. Bên cạnh điều trị nội khoa, trung tâm cũng được trang bị phòng mổ chuẩn quốc tế, giúp người bệnh điều trị toàn diện.

Bài viết trên đã cung cấp thêm thông tin về những cách trị sổ mũi tại nhà. Tuy nhiên, nếu bạn muốn sử dụng các phương pháp truyền miệng tại nhà này thì nên nhờ bác sĩ tư vấn kỹ trước khi thực hiện.