Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Có nhiều ý kiến cho rằng, khi bị sốt xuất huyết, để bệnh tình nhanh chóng khỏi và hạn chế những biến chứng xấu cần kiêng nước lạnh, kiêng nằm quạt và ra gió. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến trái chiều lại cho rằng, khi bị sốt xuất huyết cần nằm quạt để hạ thân nhiệt và giảm sốt nhanh chóng. Vậy sự thật khi bị sốt xuất huyết có được nằm quạt không? Lợi ích và nguy cơ của việc nằm quạt là gì?
BS.CKI Nguyễn Lê Nga - Quản lý Y khoa vùng 1 - miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Trong thời gian bị sốt xuất huyết, người bệnh vẫn có thể nằm quạt để giảm thân nhiệt cơ thể. Tuy nhiên, nên để quạt ở mức độ vừa phải, tạo cảm giác thoải mái và không bật quạt số to trong thời gian dài, không hướng thẳng quạt vào cơ thể để tránh làm bay hơi mồ hôi và độ ẩm cơ thể. Việc nằm quạt quá lâu khi bị sốt xuất huyết sẽ khiến cơ thể bị mất nước, khô da, niêm mạc, co mạch máu, gây nguy cơ xuất huyết,…”
Người bệnh sốt xuất huyết cần được giữ mát và thoáng khí
Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm xảy ra phổ biến ở vùng khí hậu nhiệt đới do vi rút Dengue gây ra. Bệnh xuất hiện quanh năm và cao điểm nhất là vào mùa mưa, mùa sinh sản của muỗi. Sốt xuất huyết gặp ở cả người lớn và trẻ em, bệnh gây ra tình trạng sốt cao lên đến 40 độ C, cơ thể mệt mỏi, đau nhức xương, phát ban, xuất huyết, buồn nôn và ói mửa, giảm huyết áp đột ngột. Với một số trường hợp, bệnh có thể chuyển biến nặng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tính mạng người bệnh.
Theo thống kê, tỷ lệ mắc sốt xuất huyết toàn cầu đã tăng gấp 30 lần trong 50 năm qua. Ước tính hiện nay có đến 50 - 100 triệu ca sốt xuất huyết hàng năm tại hơn 100 quốc gia có dịch, gây nguy cơ cho gần một nửa dân số thế giới. (1)
Tại Việt Nam, tình trạng mắc sốt xuất huyết không ổn định, các đợt cao điểm của mùa sốt xuất huyết thường vào khoảng tháng 6 - 10 hàng năm. Tính đến đầu tháng 6/2024, cả nước ghi nhận 22.000 trường hợp mắc sốt xuất huyết, trong đó có 3 ca tử vong. Thống kê của Sở Y tế Hà Nội, số ca nhiễm cộng dồn từ đầu năm đến tháng 6 đã tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm 2023 (từ 408 ca năm 2023 lên 783 ca trong 6 tháng đầu năm 2024). (2)
Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho sốt xuất huyết. Việc điều trị bệnh chủ yếu dựa vào mục tiêu là hạ sốt và giảm các triệu chứng. Khi bị sốt xuất huyết, người bệnh cần được chăm sóc đúng cách, theo dõi triệu chứng thường xuyên. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể diễn tiến trở nặng, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong.
Đối với người bị sốt xuất huyết, việc giữ mát và thoáng khí đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Việc giữ mát cơ thể giúp hạ sốt, giảm bớt cảm giác khó chịu cho người bệnh. Khi bị sốt, cơ thể tăng cường sản sinh nhiệt, khiến người bệnh cảm thấy nóng nực, mệt mỏi và khó chịu. Việc giữ mát giúp cơ thể giải phóng nhiệt, từ đó hạ sốt và cải thiện tình trạng chung của người bệnh.
Bệnh sốt xuất huyết thường ảnh hưởng đến hệ thống mạch máu, làm tăng nguy cơ xuất huyết. Khi bị sốt, cơ thể nóng lên, mạch máu giãn ra, tạo điều kiện cho máu dễ dàng rò rỉ ra ngoài. Việc giữ mát giúp co mạch máu, hạn chế sự rò rỉ máu, giảm nguy cơ xuất huyết. Bên cạnh đó, việc giữ mát và thoáng khí còn giúp cơ thể người bệnh giải phóng nhiệt, bù nước và điện giải, từ đó cải thiện tình trạng mệt mỏi, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn và tăng khả năng khỏi bệnh nhanh hơn.
Sốt xuất huyết có được nằm quạt không?
Người bệnh sốt xuất huyết nặng nên hạn chế nằm quạt. Đối với trường hợp sốt xuất huyết nhẹ, người bệnh vẫn có thể nằm quạt. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng quạt, cần lưu ý nên để quạt ở mức độ vừa phải, tạo cảm giác thoải mái, không bật quạt số to trong thời gian dài, không hướng thẳng quạt vào cơ thể, hạn chế sử dụng quạt liên tục để tránh làm bay hơi mồ hôi và độ ẩm cơ thể dẫn đến mất nước.
Với những người bị sốt xuất huyết nặng, cần kiêng gió và không được nằm quạt, vì lúc này các mạch trong cơ thể đang được giãn nở hết sức, việc sử dụng quạt hoặc thiết bị làm mát sẽ làm co các mạch máu dễ gây ra tình trạng xuất huyết. Do đó, các chuyên gia thường khuyến cáo không nên nằm quạt hay tiếp xúc với gió trời trong quá trình bị sốt xuất huyết nặng để tránh dẫn đến các trường hợp nguy hiểm như tê liệt, ảnh hưởng thần kinh hay thậm chí tử vong.
Khi bị sốt xuất huyết, nhiệt độ cơ thể có thể lên đến 39 - 40 độ C khiến người bệnh cảm giác khó chịu. Việc nằm quạt sẽ mang đến những lợi ích như giảm thân nhiệt, hạ sốt, giảm cảm giác bí bách, cải thiện giấc ngủ tốt hơn. Tuy nhiên, nếu sử dụng quạt sai cách khi đang bị sốt xuất huyết, người bệnh cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ gặp các tình trạng như: mất nước, khô da, niêm mạc, co mạch máu,… Cụ thể lợi ích và nguy cơ khi nằm quạt là:
1. Lợi ích của việc nằm quạt
Nằm quạt mang lại nhiều lợi ích cho người bị sốt xuất huyết, giúp cải thiện tình trạng bệnh và hỗ trợ quá trình hồi phục. Dưới đây là một số lợi ích nổi bật:
- Giảm thân nhiệt: Khi bị sốt xuất huyết, người bệnh thường có thân nhiệt cao, gây khó chịu và mệt mỏi. Nằm quạt giúp lưu thông không khí, tạo ra luồng gió mát giúp hạ nhiệt độ cơ thể, từ đó giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn.
- Giảm cảm giác bí bách: Sốt xuất huyết khiến cơ thể suy nhược, dễ cảm thấy bí bách, khó thở. Quạt sẽ tạo ra luồng gió mát, giúp cơ thể trao đổi oxy tốt hơn, giảm cảm giác bí bách và mang lại sự sảng khoái.
- Giúp ngủ ngon hơn: Sốt cao và cảm giác khó chịu có thể khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc ngủ ngon. Nằm quạt có thể tạo hiệu ứng âm thanh trắng, giúp che bớt tiếng ồn xung quanh và tạo cảm giác thư giãn, dễ chịu. Điều này có thể giúp người bệnh dễ ngủ và ngủ ngon hơn, từ đó hỗ trợ quá trình phục hồi nhanh chóng.
2. Yếu tố nguy cơ (trong trường hợp nằm quạt không đúng cách)
Mặc dù nằm quạt mang lại một số lợi ích cho người bệnh sốt xuất huyết, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, nó có thể dẫn đến một số yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe như:
- Mất nước: Khi bị sốt xuất huyết, cơ thể thường mất nước do sốt cao, ra mồ hôi nhiều và nôn ói. Việc nằm quạt trực tiếp có thể khiến cơ thể mất nước nhanh hơn do tăng cường sự bay hơi qua da. Mất nước có thể dẫn đến các triệu chứng như khô miệng, khát nước, da khô, nhức đầu, chóng mặt,…
- Khô da, niêm mạc: Gió từ quạt có thể khiến da và niêm mạc (mũi, họng, mắt) bị khô rát, khó chịu. Tình trạng khô da, niêm mạc có thể dẫn đến nứt nẻ, chảy máu cam và nhiều biến chứng khác.
- Co mạch máu, gây nguy cơ xuất huyết: Sốt xuất huyết là bệnh do virus Dengue gây ra, ảnh hưởng đến hệ thống mạch máu. Khi nằm quạt trực tiếp, gió lạnh có thể khiến mạch máu co lại, làm gia tăng nguy cơ xuất huyết, đặc biệt là ở những người bệnh có tình trạng xuất huyết nặng.
- Làm trầm trọng thêm tình trạng cảm lạnh, ho: Gió lạnh từ quạt có thể khiến các triệu chứng cảm lạnh, ho trở nên nặng hơn.
- Gây đau nhức cơ bắp: Việc nằm quạt trong thời gian dài có thể khiến cơ bắp bị co cứng, đau nhức.
- Ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ: Tiếng ồn từ quạt quá lớn có thể khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc làm chậm quá trình hồi phục của cơ thể.
⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có được nằm máy lạnh không? Được bật điều hòa không?
Hướng dẫn sử dụng quạt an toàn cho người bệnh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết có được nằm quạt không? Trong quá trình bị sốt xuất huyết, nếu tình trạng bệnh nhẹ, người bệnh hoàn toàn có thể sử dụng quạt để làm mát cơ thể, giảm thân nhiệt. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và hỗ trợ cơn sốt do bệnh sốt xuất huyết giảm nhanh chóng, tránh những biến chứng, nguy cơ xấu có thể xảy ra, người bệnh cần sử dụng quạt an toàn và nắm rõ các lưu ý khi dùng quạt.
1. Sử dụng quạt đúng cách
Nằm quạt có thể mang lại một số lợi ích cho người bị sốt xuất huyết, nhưng cần sử dụng một cách hợp lý để tránh những nguy cơ tiềm ẩn. Cách sử dụng quạt hợp lý cho người sốt xuất huyết là:
- Điều chỉnh nhiệt độ và mức độ quạt: Cần theo dõi và kiểm tra nhiệt độ cơ thể thường xuyên để điều chỉnh quạt trong phòng sao cho phù hợp. Lưu ý nên để quạt ở mức độ thấp nhất.
- Hạn chế sử dụng quạt liên tục: Tránh sử dụng quạt trong thời gian dài liên tục. Điều này giúp tránh gây khó chịu và tác động xấu đến mũi họng.
- Đặt quạt ở vị trí phù hợp: Tránh đặt quạt trực tiếp hướng vào người bệnh, nhất là mũi và họng. Điều này giúp người bệnh tránh bị khô họng và có cảm giác thoải mái, dễ chịu hơn.
2. Lưu ý khi sử dụng quạt cho người sốt xuất huyết
Để đảm bảo an toàn, khi sử dụng quạt cho người sốt xuất huyết cần lưu ý một số vấn đề quan trọng sau:
- Tránh để quạt thổi trực tiếp vào người: Việc để quạt thổi trực tiếp vào người có thể khiến cơ thể bị mất nước, hạ thân nhiệt và co mạch máu, làm tăng nguy cơ xuất huyết. Nên đặt quạt ở vị trí cách người bệnh khoảng 2-3 mét, hướng quạt tạt vào tường hoặc trần nhà để tạo luồng gió gián tiếp. Sử dụng mức gió vừa phải, tránh để quạt ở tốc độ quá cao.
- Đảm bảo đủ độ ẩm trong phòng: Khi bị sốt xuất huyết, việc sử dụng quạt có thể khiến da và niêm mạc bị khô. Do đó, cần chú ý giữ ẩm cho da và niêm mạc liên tục. Bạn có thể sử dụng kem dưỡng ẩm cho da, nhỏ mũi, nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý và uống nhiều nước. Ngoài ra, có thể sử dụng máy tạo độ ẩm để tăng độ ẩm trong phòng.
- Theo dõi nhiệt độ cơ thể và tình trạng sức khỏe: Cần theo dõi tình trạng bệnh nhân thường xuyên. Nếu bệnh nhân có dấu hiệu sốt cao, xuất huyết hoặc các biến chứng nguy hiểm khác, cần đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Việc theo dõi tình trạng bệnh nhân giúp phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm và có biện pháp xử lý kịp thời.
- Sử dụng quạt có cánh quạt to: Nên sử dụng quạt có cánh quạt to để tạo luồng gió êm ái, tránh gây khó chịu cho người bệnh. Tránh sử dụng quạt có cánh quạt quá nhỏ hoặc quạt trần vì có thể tạo ra luồng gió quá mạnh ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.
Một số biện pháp làm mát thay thế quạt cho người bệnh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là bệnh lý gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, do đó việc hạ sốt và làm mát cơ thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị. Mặc dù sử dụng quạt cho người bệnh sốt xuất huyết mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tồn tại một số nguy cơ nếu sử dụng sai cách. Do đó, để hạ sốt, làm mát cơ thể cho người bệnh sốt xuất huyết, bạn có thể áp dụng một một số biện pháp sau đây:
- Sử dụng khăn ướt hoặc nước mát: Dùng khăn mềm thấm nước mát, vắt bớt nước và chườm lên trán, nách, bẹn, cổ… của người bệnh. Có thể thay khăn thường xuyên khi khăn bị ấm hoặc khô. Cách này giúp hạ nhiệt độ cơ thể một cách hiệu quả và an toàn.
- Tắm nước ấm để hạ nhiệt: Tắm nước ấm (khoảng 37-38 độ C) giúp hạ nhiệt độ cơ thể, làm giãn mạch máu và giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn. Lưu ý tránh tắm nước lạnh vì có thể khiến cơ thể co thắt mạch máu, dẫn đến nguy cơ xuất huyết. Sau khi tắm, lau khô người bệnh nhẹ nhàng và cho người bệnh mặc quần áo thoáng mát.
⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có được tắm không? Tắm nước nóng có sao không?
- Uống đủ nước và bổ sung chất điện giải: Sốt xuất huyết khiến cơ thể mất nước và điện giải do sốt cao, nôn mửa, tiêu chảy. Do đó, cần cho người bệnh uống nhiều nước lọc hoặc các loại nước hoa quả để bù nước và điện giải. Cho người bệnh ăn các loại trái cây giàu nước như cam, bưởi, chanh, kiwi…
- Sử dụng máy tạo độ ẩm: Máy tạo độ ẩm giúp tăng độ ẩm trong phòng, hạn chế tình trạng da và niêm mạc bị khô do sốt xuất huyết và sử dụng quạt. Nên chọn máy tạo độ ẩm có chất lượng tốt và sử dụng đúng cách theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Mặc quần áo thoáng mát: Nên cho người bệnh mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt. Tránh cho người bệnh mặc quần áo quá dày hoặc quá bó sát vì có thể khiến cơ thể bí bách, khó chịu.
- Giữ cho căn phòng thoáng mát: Mở cửa sổ, cửa ra vào để tạo sự thông thoáng cho căn phòng. Tránh để phòng quá bí bách, nóng nực vì sẽ khiến cơ thể người bệnh ngày càng nóng, không hạ sốt được.
Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã biết được sốt xuất huyết có được nằm quạt không? Việc sử dụng quạt cho người bệnh sốt xuất huyết cần lưu ý nhiều điều để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Nên sử dụng quạt ở mức độ vừa phải, tránh để quạt thổi trực tiếp vào người bệnh và theo dõi tình trạng bệnh nhân thường xuyên. Bên cạnh đó, cần bổ sung đầy đủ nước và điện giải, giữ mát cơ thể người bệnh để hạ sốt. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như sốt cao, xuất huyết, khó thở… cần đưa đến bệnh viện ngay lập tức.
