Các giả thuyết giải thích sự khó chịu này?
Theo Verywell Mind, sự khó chịu này bắt nguồn từ:
Các yếu tố lai giữa người và robot khiến chúng trông rất mơ hồ
Chúng ta đã khá quen thuộc với con người cũng như robot đến từ tiến bộ khoa học kỹ thuật. Vì thế, chúng ta sẽ có những mặc định cụ thể về sự khác nhau giữa cả hai. Ví dụ, con người có làn da ấm áp, giọng nói truyền cảm, cử động linh hoạt, còn robot thì không.
Nhưng sẽ ra sao nếu mọi thứ không còn rõ ràng? Một android có ngoại hình và giọng nói như người thật, nhưng các cử động cơ thể lại cứng nhắc?
Các yếu tố “người không ra người, mà robot cũng chẳng ra robot” này không còn nằm trong “vùng quen thuộc” của chúng ta nữa và con người thường có xu hướng sợ những gì mình không biết rõ. Hiệu ứng tâm lý này thường được những bộ phim kinh dị khai thác bằng việc đưa các đặc tính của con người vào những nhân vật không hề người như búp bê Annabelle hay chú hề trong bộ phim IT.
Các chuyển động thiếu nhất quán tạo nên cảm giác “sai sai”
Con người là sinh vật bậc cao có những biểu cảm vô cùng phức tạp và cũng rất tinh vi trong việc nhận diện các biểu cảm ấy. Bạn có thể dễ dàng nhận ra sự khác nhau khi một người “cười thật” và “gượng cười” thông qua chuyển động của các vùng cơ quanh mắt và khóe miệng.
Các android hiện nay, dù có chân thực cách mấy vẫn chưa hoàn toàn mô phỏng được những chuyển động phức tạp của cơ mặt. Vì vậy, người thật không tránh khỏi cảm giác khó chịu, bởi dù là nhỏ nhất chúng ta cũng sẽ phát hiện ra những điểm thiếu nhất quán ở các chuyển động của android. Chẳng hạn, nụ cười từ từ chậm rãi cùng đôi mắt vô hồn thiếu tự nhiên.
Bản năng sinh tồn của con người
Một giả thuyết khác cho rằng, uncanny valley là một phản ứng liên quan đến sinh tồn liên khi con người đối diện với mối đe dọa tiềm ẩn của cái chết và bệnh tật. Khi nhìn thấy một thứ gì đó giống người nhưng không là người, nó có thể gợi lên phản ứng tương tự như cảm giác lúc chạm trán với thứ gì đó chết chóc.
Bất hòa nhận thức
Khi một người giữ niềm tin trái ngược nhau, họ có xu hướng trải qua sự khó chịu về tâm lý (cognitive dissonance). Trong trường hợp này, bất hòa nhận thức sẽ được kích hoạt bởi android với đầy đủ bộ phận (mắt, da, tóc, biểu cảm khuôn mặt) sống động như một con người, nhưng đồng thời nó vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng của bạn về cách mà một người sống thực sự hành xử.
